Wanneer er een overeenkomst is gesloten tussen twee partijen, worden er meestal voor beide partijen verbintenissen in het leven geroepen. Bij een koopovereenkomst is dat voor de verkoper de verbintenis tot het leveren van het goed en voor de koper de verbintenis tot het betalen van de koopprijs. Als een van de partijen de verbintenis niet (of niet goed) nakomt noemen we dat een tekortkoming in de nakoming. Is de tekortkoming aan hem toe te rekenen, dan is dat wanprestatie. Als de tekortkoming niet aan de schuld van de wederpartij is te wijten, dan is dat overmacht.
Als een wederpartij wanprestatie pleegt kan je 3 dingen doen. Ten eerste kan je nakoming vorderen. Dat betekent dat je de wederpartij aanspoort om alsnog te presteren zoals overeengekomen. Ten tweede kan je in sommige gevallen schadevergoeding vorderen. Tot slot kan je je eigen prestatie opschorten of de overeenkomst ontbinden.
Schadevergoeding
Wanprestatie schept voor de wederpartij een wettelijke verplichting tot vergoeding van de schade die je door de wanprestatie leidt.
Om schadevergoeding te kunnen vorderen is het nodig dat de wederpartij in verzuim is. Je moet dan de wederpartij eerst een ingebrekestelling sturen. Dat is een schriftelijk bericht, waarin staat dat er niet nagekomen is en waarin je de wederpartij een redelijke termijn geeft om alsnog na te komen. Als deze termijn verstreken is en er is nog steeds niet nagekomen, dan is de wederpartij in verzuim en kan er dus schadevergoeding gevorderd worden.
In sommige gevallen is geen ingebrekestelling nodig. Dat is het geval als de nakoming blijvend onmogelijk is. Er is bijvoorbeeld sprake van blijvend onmogelijke nakoming als het te leveren product niet meer bestaat. Er is ook geen ingebrekestelling nodig als je een termijn bent overeengekomen voor de prestatie, maar deze termijn reeds verstreken is. De levering van een bruidstaart bijvoorbeeld is blijvend onmogelijk na de trouwdatum.
In geval van overmacht, dus een niet-verwijtbare tekortkoming, is er geen recht op schadevergoeding.
Opschorting
Als de wederpartij zijn verbintenis niet of niet goed nakomt, kan je de daartegenoverstaande verplichting opschorten. Dat betekent bij een koopovereenkomst bijvoorbeeld dat je nog niet hoeft te betalen als de verkoper het product nog niet of niet volledig geleverd heeft.
Ontbinding
Met opschorting bereik je uitstel van je prestatie, maar met ontbinding kan je ook afstel bereiken. Ontbinding houdt in dat je aangeeft geen prijs meer te stellen op nakoming van de overeenkomst en deze dus wil stopzetten. Ontbinding heeft tot gevolg dat beide partijen niet meer hoeven te presteren en dat alle prestaties die al wel geleverd zijn weer ongedaan gemaakt moeten worden.
Voor ontbinding geldt ook het vereiste van verzuim. Als de nakoming dus niet blijvend of tijdelijk onmogelijk is, moet je de wederpartij eerst een ingebrekestelling met een termijn voor nakoming sturen. Pas na verstrijken van deze termijn kan de overeenkomst ontbonden worden. Het ontbinden van de overeenkomst doe je door een schriftelijke ontbindingsverklaring te sturen naar de wederpartij. Om eventuele bewijsproblemen in de toekomst te voorkomen is het handig om deze verklaring aangetekend te versturen. Ontbinding kan ook voor de rechter gevorderd worden. Dit gebeurt in de praktijk echter alleen bij wijze van verweer als er al sprake is van een civiele rechtszaak.
Om te kunnen ontbinden is het overigens niet nodig dat de tekortkoming toe te rekenen aan de wederpartij. Ontbinding kan dus, in tegenstelling tot het vorderen van schadevergoeding, ook in het geval van overmacht.
Wat is een redelijke termijn om te gebruiken in een ingebrekestelling?
Dat hangt af van de te leveren prestatie. Als het gaat om de verbouwing van een keuken, hoort die termijn natuurlijk langer te zijn dan bij het leveren van een spijkerbroek. In de meeste gevallen zal een termijn van 2 weken echter wel redelijk zijn.
Hoeveel schadevergoeding kan ik vorderen?
Er zijn verschillende soorten schadevergoeding. Zo kan je bijvoorbeeld vertragingsschade vorderen als je schade hebt geleden doordat de prestatie niet op tijd geleverd is. In sommige gevallen kan je ook vervangende schadevergoeding vorderen. Dat betekent dat je in plaats van de te leveren dienst of product een geldbedrag vordert. Om vervangend schadevergoeding te vorderen, moet je dat eerst schriftelijk kenbaar maken aan de wederpartij. In het algemeen geldt dat je alleen werkelijk geleden schade kan vorderen en alleen schade die je direct door de wanprestatie hebt geleden.