Naburige rechten betreffen de rechten die de prestaties beschermen van uitvoerende kunstenaars, fonogrammenproducten, omroeporganisaties en filmproducenten. Dergelijke prestaties vallen niet onder het auteursrecht, echter door hun verwantschap aan het auteursrecht worden zij door middel van ‘naburige’ rechten beschermd.
Waar moet je aan denken bij naburige rechten?
Zoals gesteld betreffen naburige rechten de rechten die de prestaties beschermen van uitvoerende kunstenaars, fonogrammenproducenten, omroeporganisaties en filmproducenten. Deze prestaties worden traditioneel niet vatbaar geacht voor bescherming onder het auteursrecht en kennen een zelfstandig beschermingsregime. De naburige rechten worden geregeld in de Wet op de naburige rechten.
Wat voor type prestaties komen in aanmerking voor bescherming op grond van naburige rechten?
Ten eerste komen uitvoeringen in aanmerking voor bescherming. Een uitvoering is de activiteit van de uitvoerende kunstenaar als zodanig. Hierbij kan je denken aan onder meer de uitvoering van de toneelspeler, zanger, musicus of danser en iedere andere persoon die een werk van letterkunde of kunst opvoert, zingt, voordraagt of op een andere manier uitvoert. Zelfs circusartiesten en poppenspelers vallen onder het begrip uitvoerende kunstenaars.
Ook fonogrammen zijn voorwerp van bescherming van naburige rechten. Een fonogram is iedere opname van uitsluitend geluiden. Het kunnen geluiden betreffen van een uitvoering of ook een opname van andere (reeds bestaande) geluiden. Een opname betreft niet alleen de eerste vastlegging van geluiden, maar kan ook een bewerkte opname betreffen zoals bijvoorbeeld de ‘mastertape’.
Ook radio- of televisieprogramma’s of programmaonderdelen van omroeporganisaties komen in aanmerking voor bescherming.
Tenslotte wordt de eerste vastlegging van films beschermd.
Wat voor prestaties hebben geen bescherming op grond van naburige rechten?
Sportprestaties komen niet in aanmerking voor bescherming. Hoewel deze verwant zijn aan uitvoeringen, wordt het niet wenselijk geacht dergelijke prestaties te beschermen.
Wie hebben aanspraak op bescherming?
De uitvoerende kunstenaar wordt beschermd met betrekking tot de uitvoering. Daarnaast kunnen ook fonogrammenproducenten, omroeporganisaties en de filmproducent bescherming krijgen op basis van de wet op de naburige rechten. Bij de fonogrammenproducent gaat het om diegene die verantwoordelijk is met betrekking tot de organisatie van de eerste geluidsopname en die financiele verantwoordelijkheid draagt (bijvoorbeeld de platenmaatschappij die een muziekuitvoering op CD heeft vastgelegd).
Hoe lang heeft men bescherming?
De beschermingsduur betreft 50 jaar. Het betreft in beginsel 50 jaar vanaf de eerste januari van het jaar volgend op het jaar van de uitvoering, vervaardiging van de fonogram, eerste uitzending van het programma van de omroeporganisatie dan wel de eerste vastlegging van de film.
Wat is de inhoud van de bescherming?
De wet kent de rechthebbende van naburige rechten een aantal exclusieve bevoegdheden toe. Dit betekent dus dat alleen de rechthebbende deze mag uitoefenen en een derde hiertoe in beginsel niet gerechtigd is. Indien de derde toch een dergelijk bevoegdheid uitoefent pleegt deze inbreuk, indien er geen toestemming verkregen is van de rechthebbende.
De uitvoerder heeft het exclusieve recht om een uitvoering op te nemen (zoals het opnemen van een live-uitzending van een muziekshow), te reproduceren of het verspreiden van een opname van een uitvoering (bijvoorbeeld de verkoop of verhuur van dvd’s). Ook heeft de uitvoerder het exclusieve recht tot uitzending, heruitzending, publieke beschikbaarstelling of andere openbaarmaking van een uitvoering of opname dan wel reproductie daarvan. In geval van uitzending kan je denken aan het in het openbaar ten gehore brengen van een uitvoering (bijvoorbeeld webcasting). Dergelijke openbaarmakingen zijn in beginsel wel mogelijk indien de uitvoerder een billijke vergoeding is betaald.
Opgemerkt dient te worden dat uitvoerende kunstenaars ook persoonlijkheidsrechten kennen. Dit zijn rechten die persoonlijk gebonden zijn aan de uitvoerder en betrekking hebben op bepaalde morele facetten van de prestaties van de uitvoerder. Deze stemmen grotendeels overeen met de persoonlijkheidsrechten van het auteursrecht, zodat wij naar laatstgenoemde verwijzen.
De fonogrammenproducent heeft exclusieve rechten met betrekking tot de door hem vervaardigde fonogrammen. Hij heeft het exclusieve recht de fonogram te reproduceren, te verspreiden en uit te zenden of op andere wijze te openbaren.
De omroeporganisatie heeft de exclusieve bevoegdheid tot heruitzending, opnemen en reproduceren, verspreiding, openbaarmaking van het programma dan wel het openbaar maken van een opname.
De filmproducent heeft het exclusieve recht tot het reproduceren, verspreiden en publieke beschikbaarstelling van de door hem gemaakt eerste vastlegging van de film of een reproductie hiervan.
Welke uitzonderingen zijn er?
De wet kent de volgende uitzonderingen:
– overname uit de pers in de pers – citaatrecht – gebruik in besloten netwerk van bibliotheken, musea en archieven – actuele reportages – reproduceren voor eigen gebruik – preserveringskopie – tijdelijke vastlegging door omroeporganisatie ten behoeve van eigen gebruik – incidentele verwerking – gehandicapten – parodie – opsporing, openbare veiligheid e.d. – beperking ten behoeve van het onderwijs – hergebruik overheidsinformatie
De beperkingen zijn verwant aan de beperkingen van de auteursrecht. Klik hier voor meer uitleg omtrent de uitzonderingen.
Wat zijn producenten van geluidsdragers?
Producenten van geluidsdragers zijn producenten van bijvoorbeeld cd’s of cassettes.
Zijn naburige rechten overdraagbaar?
Naburige rechten zijn geheel of gedeeltelijk overdraagbaar. Het verlenen van een licentie is mogelijk, mits bij akte.