Citeren is het letterlijk overnemen van een gedeelte van een werk van een ander. Het citaatrecht wordt geregeld in art. 15a van de Auteurswet. Het is een van de uitzonderingen op het auteursrecht van de maker, dat wil zeggen het recht van de maker iets openbaar te maken of te verveelvoudigen art.1 Aw. Bij het citeren moet wel aan een aantal vereisten worden voldaan. Ten eerste mag citeren alleen als dit gebeurt voor een bepaald doel. De Auteurswet noemt een aankondiging (bijvoorbeeld een aankondiging van het uitkomen van het nieuwe boek van Nicci French), een beoordeling (bijvoorbeeld een kritische beoordeling van dit boek), polemiek (een schriftelijke discussie), een wetenschappelijke verhandeling (bijvoorbeeld het aanhalen van een tekst uit eerder onderzoek om je eigen onderzoek te ondersteunen) en een uiting met een vergelijkbaar doel als geoorloofde doeleinden voor een citaat. Ten tweede moet het citaat proportioneel zijn. Dit betekent dat je niet meer mag overnemen dan dat je werkelijk nodig hebt voor jouw werk. Je mag dus bijvoorbeeld niet meerdere hoofdstukken van een boek overnemen met als doel een beoordeling van dat boek te geven. Ten derde moet je de bron, waaronder de naam van de maker, duidelijk vermelden. Verder is het alleen toegestaan te citeren uit gepubliceerde bronnen. Wordt er niet aan deze eisen voldaan, dan moet je toestemming aan de maker van het werk vragen om het werk te mogen gebruiken.
Tekstcitaat, beeldcitaat en geluidscitaat
Bovenstaande voorwaarden gelden voor zowel een tekstcitaat, een beeldcitaat als een geluidscitaat. Bij het voorbeeld van de aankondiging van het boek van Nicci French mag je dus een relevante passage uit het boek overnemen. Een (gedeelte) van een afbeelding (bijvoorbeeld een foto of tekening) mag je overnemen om dat beeld te bespreken. Maar je mag dit beeld niet overnemen enkel ter verfraaiing van je werk. Ook een geluidsfragment (bijvoorbeeld een stukje muziek) mag in dit kader worden overgenomen.
Hoe duid ik een citaat aan?
Een citaat wordt aangeduid door de betreffende tekst tussen aanhalingstekens te plaatsen. Dit gebeurt op deze manier: ‘‘…’’ Daarnaast moet de bron waar de tekst of de afbeelding van afkomstig is duidelijk worden vermeld. Bij een citaat waarin gedeelten worden weggelaten worden die gedeelten op de volgende manier aangeduid: (…)
Hoe lang/groot mag een citaat zijn?
Er bestaat geen vaste regel voor de lengte/grootte van een citaat. Bij ieder afzonderlijk citaat zal er moeten worden gekeken voor welk doel er wordt geciteerd en hoeveel je werkelijk nodig hebt voor jouw werk. Dit kan dus bij ieder citaat anders uitpakken.
Wat gebeurt er als ik me niet aan alle vereisten houd?
Als je citeert zonder een geoorloofd doel, het citaat niet proportioneel is of je geen bron vermeldt, schend je het auteursrecht van de maker. Deze schending is onrechtmatig en als er hierdoor schade is ontstaan moet je die vergoeden. Het opzettelijk schenden van een auteursrecht is zelfs strafbaar. Bovendien wordt citeren zonder daarbij de bron te vermelden gezien als plagiaat (diefstal van intellectueel eigendom). Door je eigen naam op het werk te vermelden en zo aannemelijk te maken dat jij de maker bent van het werk, pleeg je een strafbaar feit. Dit is strafbaar gesteld bij wet in art. 326b Sr.