Drones

Blog Admin

Vrijdag 18 september was Clinic bij een lezing Robotrecht bij de Brauw Blackstone Westbroek. Hoogleraar van den Hoven van Genderen gaf een interessant gastcollege, waarvoor veel dank.

Regelmatig komen drones in het nieuws en steeds meer mensen schaffen deze vliegende robots aan. Eind vorig jaar heeft de rechter zelfs een gebruiker van een drone een boete opgelegd voor illegaal vliegen. Ook hebben wij ons bij Clinic weleens moeten buigen over vragen met betrekking tot drones. Door de toenemende populariteit ervan en behoefte aan meer duidelijkheid over wat er wel en niet mag met een drone, besloten wij hier een column aan te wijden.

Wat zijn drones eigenlijk?

Drones zijn kleine onbemande vliegtuigjes. Zij kunnen met behulp van een afstandsbediening vanaf de grond worden bestuurd, maar ook zijn er drones die zelfstandig volgens een voorgeprogrammeerde route vliegen Door middel van camera’s en microfoons kunnen drones informatie vastleggen. Dit maakt drones aantrekkelijk voor verschillende partijen. In de publieke sector kunnen drones bijvoorbeeld worden ingezet ter bevordering van de handhaving en opsporing van criminelen. Burgers kunnen hobbymatig gaan vliegen met drones en bedrijven kunnen ze gebruiken om opnames te maken vanaf de lucht voor commerciële doeleinden. Deze verschillende doeleinden bij het gebruik van drones vragen om passende regelgeving. Vanaf 1 juli 2015 gelden nieuwe regels voor het gebruik van drones. Alvorens daarop in te gaan, zal ik eerst het onderscheid tussen recreatief en zakelijk gebruik toelichten. Daarna zal ik bespreken waarmee je als eigenaar van een drone rekening moet houden bij het gebruik ervan.

Onderscheid recreatief en zakelijk gebruik van drones

Het recreatief gebruik van drones betekent dat je de drone gebruikt met een recreatief doel en er geen financiële vergoeding voor krijgt. Met andere woorden: de drone wordt enkel voor privédoeleinden gebruikt, zoals het maken van opnames van je omgeving. Vraag je voor die opnames een financiële vergoeding of zet je de drone in voor je bedrijfsvoering? Dan valt het gebruik niet langer onder recreatief, maar onder zakelijk gebruik. Voorbeelden van zakelijk gebruik van drones zijn het nemen van luchtfoto’s van huizen door makelaars en het inzetten van drones ter bevordering van de handhaving en opsporing van criminelen.

Wanneer mag ik als particulier/hobbyist een drone gebruiken?

De regels voor het recreatief gebruik van drones zijn vanaf 1 juli 2015 aangepast en ondergebracht in de Regeling modelvliegen. Samengevat komt het op het volgende neer:

De drone mag niet meer dan 25 kilogram wegen;
Vliegen met drones is alleen toegestaan onder omstandigheden en op locaties waarbij er vanaf de grond tijdens de gehele vlucht goed zicht is op de drone en het luchtruim daaromheen;
De bestuurder moet continu een goed zicht op de drone hebben. Vliegen is daarom alleen bij daglicht toegestaan;
Vliegen boven een bebouwing/mensenmenigten, auto(snel)wegen (wegen in 30-kilometerzones binnen de bebouwde kom en wegen in 60-kilometerzones buiten de bebouwde kom uitgezonderd) en spoorlijnen is niet toegestaan;
Maximale vlieghoogte voor drones is 120 meter boven de grond;
Vliegen binnen een straal van 3 kilometer van ongecontroleerde vliegvelden (Texel, Ameland, Drachten, Hoogeveen, Hilversum, Seppe, Midden-Zeeland en Venlo) is niet toegestaan;
Vliegen in het gecontroleerde gebied rond civiele of militaire luchthavens (Schiphol, Eelde, Rotterdam, Maastricht-Aachen, Niederrhein, Leeuwarden, Volkel, Eindhoven, Gilze-Rijen en Woensdrecht) is niet toegestaan, tenzij de luchtverkeersleiding van de betreffende luchthaven hier toestemming voor geeft;
Bij het overtreden van deze regels kan een boete van maximaal €8.100,- worden opgelegd;
Iedere gemeente kan aanvullende regels opstellen met het oog op veiligheid, milieu of openbare orde.

Wanneer mag ik een drone beroepsmatig gebruiken?

Voor 1 juli 2015 moesten bedrijven een ontheffing krijgen voor beroepsmatig gebruik van drones. Deze regel is inmiddels afgeschaft. Bedrijven hebben in plaats daarvan slechts een certificaat nodig: het ROC (RPAS Operator Certificate). Dit certificaat wordt aan een bedrijf verleend als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

De drone operator heeft een brevet;
De drone heeft een bewijs van luchtwaardigheid;
De drone operator heeft een goedgekeurd operations manual.

De bestuurder van de drone moet zich verder aan de volgende eisen houden die grotendeels overeenkomen met de eisen bij recreatief gebruik van drones:

De drone moet altijd in het zicht blijven;
Er mag alleen worden gevlogen bij daglicht;
De drone geeft altijd voorrang aan andere luchtvaartuigen, zoals helikopters, zweeftoestellen, luchtschepen en vliegtuigen;
De drone moet minimaal een afstand van 150 meter houden van mensenmenigten/bebouwingen, auto(snel)wegen waar een maximale snelheid van 80 km/u geldt;
De drone moet minimaal een horizontale afstand van 50 meter houden van industrie- en havengebieden, vaartuigen, voertuigen, kunstwerken en spoorlijnen.

Bij overtreding van deze regels kan het bedrijf een boete krijgen of het certificaat van het bedrijf kan worden ingetrokken. Ook kan de drone in beslag worden genomen. Bij herhaalde overtredingen met ernstige gevolgen kan er een gevangenisstraf worden opgelegd.

Waar moet ik rekening mee houden bij het gebruik van een drone?

Aansprakelijkheid

Het kan voorkomen dat een drone in botsing komt met een persoon, gebouw of een andere drone. In dergelijke gevallen kan de gebruiker van de drone aansprakelijk worden gesteld voor de veroorzaakte schade. Wel moet er worden bewezen dat de ontstane schade aan de gebruiker van de drone toegerekend kan worden. Dit houdt, kort gezegd, in dat de schade te

wijten is aan de schuld van de gebruiker. Het slachtoffer kan dan schadevergoeding eisen van de gebruiker van de drone. Aangezien de schade soms enorm hoog kan oplopen, is het belangrijk om te checken of jouw WA-verzekering de door drones aan derden veroorzaakte schade dekt.

Daarnaast is het denkbaar dat de drone zelf gebreken vertoont. Denk hierbij aan het plotseling neerstorten bij normaal gebruik van de drone. In een dergelijk geval biedt de drone niet de veiligheid die men daarvan mag verwachten en kan de consument de producent van de drone aansprakelijk stellen voor het gebrek.

Portretrecht

Wanneer je met de drone foto’s of opnames maakt van personen en deze vervolgens zonder toestemming bijvoorbeeld op het internet plaatst, kan het portretrecht van de betrokkene in het geding zijn. Van portretrecht is sprake wanneer iemands identiteit uit een foto of opname naar voren komt. Niet alleen iemands gezicht, maar ook de houding kan onder omstandigheden herleidbaar zijn naar de identiteit van die persoon. Wanneer een persoon dus herkenbaar is, kan hij de gebruiker van de drone aansprakelijk stellen voor onrechtmatige publicatie van de foto/opname en schadevergoeding eisen.

Privacyrecht

Met een drone kun je eenvoudig je buren bespioneren, foto’s van ze maken terwijl ze liggen te zonnen in de tuin of andere gevoelige informatie vastleggen. Naast het feit dat eenieder recht heeft op eerbiediging van zijn/haar persoonlijke levenssfeer, houdt het recht op privacy ook de bescherming van persoonsgegevens in. Persoonsgegevens betreffen alle gegevens over een persoon die direct of indirect naar deze persoon te herleiden zijn. Denk hierbij aan iemands huisnummer, gezondheid of ras. Wanneer je met een drone je buurman fotografeert die met gips voor zijn voordeur staat, dan is dat een (bijzonder) persoonsgegeven. Het zegt namelijk iets over zijn gezondheid en wellicht ook zijn adres. Dit soort gegevens mogen niet zomaar worden verwerkt. Bij verwerken moet worden gedacht aan het gebruik van persoonsgegevens in de meest brede zin van het woord. Alle mogelijke vormen van technische en gebruikshandelingen vallen hieronder, dus ook het enkel verzamelen van persoonsgegevens. Verwerken van persoonsgegevens mag niet zomaar. Over het recht op privacy is eerder een column geschreven, zie voor een uitgebreid overzicht hier. Hou bij het gebruik van drones dus in je achterhoofd dat je niet zomaar alles mag filmen en fotograferen.

Tamilla Abdul-Aliyeva