Verzet tegen onomkeerbaarheid

Dat de komst van het internet onze maatschappij ingrijpend en onomkeerbaar heeft veranderd is geen discussiepunt. Een impulsieve, emotionele daad – zoals het plaatsen van gevoelig materiaal online –  kan grote gevolgen hebben. Zelfs als de verantwoordelijke spijt krijgt van dit ondoordacht handelen, bestaat er vaak geen weg terug. Het internet is immers een netwerk van computers en wat A online plaatst, wordt overgenomen door B, C en D. B, C en D kunnen dit materiaal blijven verspreiden. Internetgebruikers hebben in zekere zin een machtpositie, des te meer wanneer zij zich organiseren en collectief handelen als een eenheid. Een goed voorbeeld hiervan is de verwoestende kracht van Anonymous op de website 4Chan. Genadeloos kunnen de gebruikers van deze anonieme, zonder account toegankelijke website een slachtoffer kiezen en samen alles over deze persoon te weten komen om hem of haar vervolgens te teisteren. Denk hierbij aan constante telefoontjes, pesten op social media, e-mail of op andere websites. De ernst van cyberbullying dient niet te worden onderschat. Wanneer honderden 4Chan gebruikers een doelwit kiezen, dan wordt het leven van deze persoon werkelijk zuur gemaakt.

Een zichtbare ontwikkeling in de maatschappij en het recht is het verzet tegen deze onomkeerbaarheid. Zo zullen veel mensen in de situatie terecht komen dat zij op het internet iets over zichzelf aantreffen wat hen niet bevalt. Daarbij past het idee dat bezwarend of onnodig grievend materiaal over een bepaald persoon niet altijd geoorloofd is.  Over de haalbaarheid van het doel om het internet schoon te vegen, valt te discussiëren, maar het feit dat grote websites zoals Google gedwongen kunnen wordenhiernaar te streven, juich ik toe.

Het meest recente voorbeeld van verzet is de wraakporno zaak tegen Facebook. Een Nederlandse vrouw kwam in een kort geding op tegen Facebook met de vordering informatie te verstrekken over de persoon die een seksfilmpje van haar online plaatste. Begin dit jaar werd door een kort daarvoor aangemaakt profiel een filmpje op Facebook geplaatst. Na een weigering van Facebook om identiteitsgegevens van de schuldige gebruiker te verstrekken, volgde een officiële sommatie door de advocaat van de vrouw. Facebook weigert en verdedigt zich met de stelling dat deze gegevens al verwijderd zijn. Gedurende negentig dagen worden gegevens omtrent overtreders bewaard, laten de vertegenwoordigers van Facebook weten. De rechter heeft toch Facebook veroordeeld de gegevens te verstrekken binnen een gegeven termijn. Nu is het door de rechter gegeven termijn verlopen, wat betekent dat een onafhankelijke deskundige zal gaan onderzoeken of Facebook werkelijk geen beschikking heeft gehad over de gegevens over de schuldige.

Dat Facebook veroordeeld is door de kort geding rechter is een interessante ontwikkeling. Wraakporno is een ernstig probleem en het is goed dat de rechter in deze kwestie een kritische houding heeft aangenomen naar Facebook toe.

PS. Microsoft heeft aangekondigd toegang tot content via haar diensten onmogelijk te maken en links naar websites met wraakporno te verwijderen wanneer zij een klacht ontvangt via haar online meldingsformulier. Microsoft geeft een goed voorbeeld!

Darya Bondarchuk, juli 2015